Bản Tả Phìn

Khách du lịch cùng đồng bào dân tộc tham gia nhảy sạp tại nhà cộng đồng Tả Phìn

Bản Tả Phìn thuộc huyện Sa Pa, cách trung tâm thị trấn Sa Pa khoảng 17km về hướng Đông. Nơi đây có cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, những nét văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc của người Dao Đỏ với nghề thổ cẩm nổi tiếng. Đến bản Tả Phìn, bạn có thể ghé thăm hang động Tả Phìn ngay gần đó. Trong hang có nhiều nhũ đá tạo nên những hình thù kỳ thú như hình tiên múa, đoàn tiên ngồi, cánh đồng xa, rừng cây lấp lánh…
Ngoài ra, còn rất nhiều bản làng của đồng bào dân tộc để bạn ghé thăm khi du lịch Sapa như: bản Tả Van – của đồng bào người Mông, Giáy, Tày, Dao đỏ…; bản Ý Linh Hồ, bản Lao Chải – người H’mông đen (cách khoảng 7km về phía Tây Nam của thị trấn Sapa, cạnh suối Mường Hoa); bản Hồ của đồng bào Tày; bản Lao Chải của đồng bào H’mông đen (cách 8-9 Km về phía Đông Nam thị trấn Sapa, trên bờ phía Tây của sông Mường Hoa); bản Hồ của người Xá Phó…

Đến Sapa bạn có thể chọn những khách sạn phù hợp với mình :

Khách sạn Sao Phương Bắc Sapa tọa lạc tại trung tâm thị trấn Sa Pa, tựa lưng vào dãy núi Hàm Rồng và nhìn ra hồ Sa Pa, thiết kế của khách sạn thể hiện sự kết hợp tuyệt vời giữa thiên nhiên hoang dã và thơ mộng luôn kích thích sự tìm tòi khám phá của du khách với nét sang trọng, tiện nghi của sự nghỉ ngơi, thư giãn.Chính vì vậy Khách sạn Sao Phuơng Bắc không chỉ là nơi nghỉ dưỡng lý ...

Bên cạnh đó bạn có thể chọn nhiều khách sạn tại sapa khác phù hợp với mình

Thăm bản tả Phìn ở Sapa 

Trên đường quốc lộ 4D về thành phố Lào Cai, ra khỏi thị trấn Sa Pa chừng 4 cây số có một ngã ba rẽ vào con đường nhựa nhỏ, đi một đoạn sẽ gặp trạm thu phí. Mỗi người một vé 20.000 đồng. Tiếp tục chạy vào thêm khoảng 18 cây số nữa thì đến bản Tả Phìn.

Nhiều đoạn, xe chạy men sườn đồi, hai bên là những thửa ruộng bậc thang đang xanh màu lá mạ, bờ ruộng uốn lượn ôm sát lưng đồi tạo nên những đường cong mềm mại, lả lướt như những gợn sóng nhấp nhô trong thung lũng. Xa tít chân trời, trên sườn núi đá là những khoảnh xanh um những nương ngô (bắp). Cảnh sắc thơ mộng ấy giúp chúng tôi quên cảm giác sợ hãi của “con đường đau khổ” dài tít tắp này!

Người bán vé ở trạm thu phí cho biết, tiền vé được sẽ dùng tu bổ con đường vào bản Tả Phìn, phục vụ khách du lịch. Chẳng biết mấy năm nay người ta đã thu được bao nhiêu tiền mà đến nay, con đường chỉ được trải nhựa một đoạn từ ngã ba nối quốc lộ 4D vào một đoạn sau khi qua trạm, còn lại là những đoạn trơ đá xanh, thậm chí có nhiều nơi mặt đường có những hố khá sâu đọng đầy nước mưa.
Những người Dao Đỏ

Nhóm phụ nữ chờ sẵn khi xe chở khách du lịch đến thăm bản để chào bán hàng thổ cẩm. Ảnh: Cúc Tần

Còn cách trung tâm bản Tà Phìn chừng 500 thước, đã thấy một nhóm khoảng 50 phụ nữ trùm đầu khăn đỏ che kín mái tóc với một phần trán và chân mày cạo sạch, áo quần màu xanh đen có nhiều hoa văn đỏ, trắng ở cổ và tà áo. Có cả thắt lưng, xà cạp và giày dép. Dao Đỏ là dân tộc có số dân đứng thứ hai sau người H’Mông ở Sa Pa. Dịp tết cổ truyền của người Kinh cũng là dịp người Dao Đỏ ăn mừng “Tết nhảy” của họ, một ngày hội rất sống động.

Xe vừa dừng lại, đã thấy những phụ nữ Dao Đỏ nầy chỉ trỏ vào những người ngồi trong xe. Thoạt trông, cứ tưởng như lần đầu tiên họ thấy người lạ vào bản. Nhưng hóa ra đó là họ cánh họ “xí phần”, chọn khách để đeo bám theo chào bán hàng thổ cẩm. Tựa như trong Nam, khi xe khách vào bến, các bác tài xe ôm thường bu quanh cửa xe và hô lên “ông tóc bạc”, “anh áo xanh”, “túi xách đen”… để mời khách đi xe.

Hàng hóa của những phụ nữ Dao chào bán là những chiếc ba lô, áo khoác du lịch, khăn, túi xách tay, ví đựng tiền… và có cả những món “thời thượng” như túi đựng máy ảnh compact và những chiếc ví đựng điện thoại di động rất tiện dụng. Sản phẩm có nhiều giá, tùy theo kích thước, hoa văn cầu kỳ hay đơn giản... Giá bèo nhất 10.000 đồng/sản phẩm, cao nhất đến 1 triệu đồng, như đôi bông tai bằng bạc, tinh xảo trong từng nét chạm khắc.

Khu trung tâm bản Tả Phìn. Ảnh: Cúc Tần

Chúng tôi vào Nhị Xà quán, nằm giữa bản Tả Phìn. Chủ quán là một anh chàng người Kinh, đẹp trai, chưa vợ, miệng dẻo quẹo, xăng xái dọn thức ăn lên bàn. Mọi thứ được chuẩn bị sẵn do đã đặt trước qua điện thoại, gồm một dĩa thịt lợn cắp nách kho, một dĩa thịt gà bản xào sả, một tô canh thịt lợn nấu măng và sấu, cùng một thố cơm. Anh ta hào phóng tặng chúng tôi một dĩa lòng lợn và chai rượu san lùng đặc sản vùng cao phía Bắc. Thức ăn chẳng hợp khẩu vị, tệ nhất là dĩa lòng lợn, tất cả dù được hâm nhưng chỉ âm ấm. Một suất (người) ăn hết 80.000 đồng. Ăn xong, vài người lên gác nằm lấy sức.

Rời quán cơm, mỗi người chúng tôi lại được một nhóm người Dao Đỏ “hộ tống”. Họ nói tiếng Việt khá sõi, lại khá lưu loát thứ tiếng Anh “bồi” khi gặp khách nước ngoài. Họ đeo bám không rời để bán thổ cẩm đang cầm trên tay hoặc đựng trong tay nải. Kim chỉ là một nghề có thương hiệu của người Dao Đỏ, thu hút rất nhiều khách du lịch. Đặc biệt ngoài các phụ nữ lớn tuổi còn có nhiều thiếu nữ rất trẻ (chỉ chừng 14 - 15 tuổi) địu sau lưng đứa nhỏ mặt mày đen nhẻm. Hỏi mới biết là người Dao Đỏ có tục tảo hôn nên các cô gái vừa dậy thì ở tuổi 13 đã có chồng.

Động Ti Ổ Cẩm

Đường vào động Ti Ổ Cẩm. Ảnh: Cúc Tần

Chúng tôi theo một con đường đất trơ trụi, không một bóng cây nhưng cảnh trí khá đẹp mắt, hai bên đường là những thửa ruộng xanh ngăn ngắt chia làm nhiều ô nhỏ. Đi chừng 1 cây số thì tới một chân núi cao, nơi có một hang động người địa phương gọi là Ti Ổ Cẩm. Trước cửa động, trên cao, có khắc 6 chữ : “Đại Bình Tả Thanh Long Động”. Với 5.000 đồng vào động sẽ có người cầm đèn đưa khách tham quan.

Ti Ổ Cẩm là một hang động rộng lớn, có thể chứa tới một trung đoàn lính. Vào hang, trong ánh sáng đèn, khách như lạc vào một cõi tiên, mê đắm chiêm ngưỡng những thạch nhũ có nhiều hình thù kỳ quái. Có chiếc như một vị tiên đang múa điệu Nghê Thường. Có nơi nhiều thạch nhũ tạo thành quần thể nhiều vị tiên đang đàm đạo nơi chốn bồng lai. Có những chiếc tụ lại thành một rừng cây, lại là rừng cây lấp lánh những sắc màu kỳ ảo...

Dù là một điểm du lịch còn vẻ hoang sơ, nhưng Tả Phìn cũng thu hút nhiều du khách đến tham quan. Khách từ miền xuôi lên. Khách từ phương Tây đến. Ai cũng hăm hở, thích thú ngắm nhìn cảnh trí thiên nhiên với người Dao Đỏ hiền hòa, chịu thương chịu khó.

Dưới ánh nắng mặt trời chói chang, mấy cụ bà mắt mũi kèm nhèm ngồi bên hiên nhà, cần mẫn, chăm chút từng đường kim mũi chỉ cho chiếc thổ cẩm trên tay mỗi lúc một đẹp xinh. Thoáng thấy khách lạ, các bà cụ nầy nhoẻn nụ cười bày ra mấy chiếc răng bịt đồng vàng chóe. Là những thiếu nữ lội bộ hàng chục cây số đến đây, đeo bám khách mong bán được sản phẩm nào đó để có thêm thu nhập cho gia đình. Vì, anh chồng ở nhà làm ruộng, tới mùa thu hoạch chẳng bao nhiêu thóc.

Dịch vụ xông hơi, tắm lá thuốc

Cơ sở dịch vụ xông hơi, tắm lá thuốc của hợp tác xã Dao Đỏ, Sapa. Ảnh: Cúc Tần

Đến bản Tả Phìn, phần lớn du khách háo hức mua một vài món hàng dệt thổ cẩm của dịa phương. Nhưng có một dịch vụ hấp dẫn, không nên bỏ qua là đi tắm lá thuốc - một nét độc đáo trong sinh hoạt của người Dao Đỏ nơi đây.

Vào bản Tả Phìn, thấy ở đâu có sân phơi đầy các loại cây, lá thuốc, khách cứ tự nhiên bước vào nếu muốn xông hơi, tắm lá thuốc. Từ xưa, người Dao thường dùng những vị thuốc lá từ trên rừng về nấu nước tắm vào ngày cuối năm để đón năm mới. Nhận thấy việc tắm lá thuốc có tác dụng tốt cho sức khỏe, người dân Tả Phìn đã biến nó thành sản phẩm độc đáo, phục vụ khách du lịch.

Để tắm lá thuốc theo truyền thống của người Dao Đỏ, mỗi thùng nước tắm thường dùng đến hơn 10 loại lá thuốc, thậm chí có khi dùng tới 120 loại khác nhau. Cũng như các tiệm spa, tắm hơi ở thành thị, các nhà tắm lá thuốc nơi đây có tủ đựng quần áo và tài sản cá nhân cho khách. Trong căn phòng nhỏ kín đáo, hơi nước nóng từ bồn gỗ pơ-mu tỏa ra mù mịt, xông làn hương thảo dược quyện mùi thơm từ gỗ bồn tắm làm khỏe người, thần kinh thư giãn. Trong phòng có thùng nhựa đựng nước lạnh để khách pha vào nước lá thuốc có màu huyết dụ, sóng sánh như rượu vang Bordeaux.

Khi thấy nước nóng vừa với cơ thể mình thì thả người vào. Ngâm mình trong bồn tắm, hít thở làn hơi nước nóng ấm ngào ngạt hương thơm, càng lúc bạn càng nghe cơ thể mình sảng khoái, nhẹ nhàng. Chỉ nên ngâm mình chừng 15 - 20 phút thì bước ra khỏi bồn. Bấy giờ bạn sẽ có cảm giác cơ thể mình sạch sẽ tinh tươm như được ai đó kỳ cọ, lại thấy da dẻ hồng hào, tươi nhuận, mặt mày ửng hồng, nếu là phụ nữ trung niên sẽ cảm thấy mình như thiếu nữ hây hẩy xuân thì... Nếu muốn, với 200.000 đồng, khách sẽ được hưởng một suất massage toàn thân “đáng đồng tiền bát gạo”.

Phòng tắm lá thuốc có hai loại: đơn và đôi dành cho những cặp tình nhân hoặc vợ chồng tắm chung. Tắm đơn một suất 70.000 đồng. Tại Hợp tác xã Dao Đỏ Sa Pa tắm lá thuốc truyền thống, ngâm chân gia truyền ở đội 4 xã Tả Phìn người ta còn bán các sản phẩm thuốc tắm cho phụ nữ sau khi sinh. Họ còn nấu nước lá thuốc cô đặc cho vào chai nhựa để khách mua đem về nhà pha tắm. Nước ngâm chân 100.000 đồng/chai 350ml, nước tắm cho phụ nữ 80.000 đồng/chai 350ml. Theo hướng dẫn dán quanh thân chai, ngâm chân thì đổ 5ml vào 2-3 lít nước ấm, ngâm chân trong khoảng 15-20 phút; tắm thì rót nửa chai pha 20-30 lít nước ấm, cũng ngâm mình trong khoảng thời gian nêu trên. Nếu ngâm quá lâu sẽ có cảm giác say như say sóng, say thuốc lào!

Theo người Dao Đỏ ở Tả Phìn cho hay, tắm lá thuốc hoặc ngâm chân lá thuốc dài lâu sẽ thấy dược dụng của các loại lá thuốc, chữa trị được các bệnh: phong thấp, đau nhức xương khớp, mỏi cơ, thần kinh tọa, cảm hàn, cảm cúm, dạ dày, tổ đỉa, các bệnh ngoài da, ho, vàng da, đau lưng, đau gan. Đặc biệt, phụ nữ tắm nước lá thuốc da dẻ mịn màng, nhất là sản phụ sau khi sanh máu huyết lưu thông. Tắm lá thuốc, các cụ già phòng chống được các bệnh dai dẳng khó chịu của một con người bị thời gian “hành hạ”...

Thưởng thức đặc sản Sapa

Du khách đến Sapa để được tận mắt ngắm nhìn những khung cảnh đẹp như mơ của mây, núi, rừng, ruộng bậc thang nhưng cũng không bỏ lỡ cơ hội nếm hết các đặc sản ẩm thực tuyệt vời của phố núi. Danh sách đặc sản ở Sapa như sau:
1. Rau tươi xứ lạnh
Trên nền khí hậu se lạnh, Sapa là xứ sở của các loại rau đặc trưng vùng ôn đới như súp lơ trắng, hoa lơ xanh, củ cải đỏ, su su, ngồng tỏi, ngồng cải… Rau trồng tại Sapa khi ăn có vị ngon đặc biệt, ngọt mềm hấp dẫn. Các món rau nổi tiếng nhất ở Sapa gồm: Su su luộc chấm muối vừng, ngồng cải xào tỏi, lẩu gà ăn với các loại rau…

2. Cá hồi, cá tầm tươi

Khác với cá hồi, cá tầm nhập khẩu thường hơi béo, cá nước lạnh nuôi ở Sa Pa thịt chắc, thớ săn, không có mỡ. Trong cái lạnh Sa Pa, một nồi lẩu cá hồi/cá tầm nóng hổi ăn cũng các loại rau tươi roi rói, thực khách không nhớ suốt đời mới là chuyện lạ. Cá hồi hoặc cá tầm cũng có thể thái lát thật mỏng để trộn gỏi, nướng…
3. Lợn cắp nách

Đây là giống lợn của người Mông bản địa nuôi theo kiểu thả rông, thỉnh thoảng đồng bào tóm một con kẹp vào… nách, đem ra chợ bán nên được gọi là lợn cắp nách. Một chú “lợn cắp nách” trưởng thành cũng chỉ nặng 4 – 5 kg. Lợn được làm sạch, tẩm ướp rồi để nguyên con mà nướng hoặc quay. Miếng thịt mỏng tang, từ ngoài vào trong chỉ có một lớp bì ròn tan, rồi đến một lớp thịt nạc thật mềm, ngọt lịm, dày không đến 2 cm; và trong cùng là xương, thường là cũng rất nhỏ và mềm, ăn được luôn nếu không phải là xương ống. Thịt “lợn cắp nách” nhâm nhi với rượu táo mèo Sa Pa, nhậu xuyên đêm chưa chán.
4. Các món nướng

Có thể cũng bởi khí hậu lạnh nên ở Sapa, gi gỉ gì gi cái gì cũng được đem ra để… nướng. Từ trứng gà, trứng vịt, thịt xiên, rau cải quấn thịt, cơm lam, chân cánh gà tới ngô, khoai và nhiều món đặc biệt, do chính người dân Sapa tự nghĩ ra. Vào buổi tối se lạnh, khu đồ nướng là nơi thu hút đông khách du lịch nhất vì không gian quán ấm áp và những món ăn ngon miệng phù hợp với thời tiết lành lạnh ở phố núi.
5. Cá suối

Cá suối có nhiều loại và điều đáng nói là không hề có vị tanh. Ăn cá suối chỉ việc nướng chín trên than củi, rồi ăn nóng ngay hoặc nướng qua, đem rán ròn rồi chiên với nước sốt cà chua cùng gia vị bột cà ri, bột hồ tiêu là trên mâm cơm đã có một món ăn ngon lành.
6. Nấm hương

Vào chợ Sa Pa bất kỳ mùa nào, bạn cũng được mời mua nấm hương khô, là đặc sản của núi rừng Sa Pa giá khoảng 50.000 VND/0,5 kg. Nấm khô ngâm qua nước, sẽ nở ra mà vẫn giữ nguyên mùi hương của đất núi, phong vị của cây rừng. Là người sành ăn, bạn có thể yêu cầu nhà hàng cho ăn món chân nấm xào thịt hoặc một số món ăn từ nấm rất hấp dẫn.
7. Thắng cố

Với những người dân tộc, thắng cố thường nấu chung các loại thịt trâu, bò, lợn… Thắng cố ngon cần đến 27 loại gia vị khác nhau như quế, hồi, thảo quả, lá thơm… Các loại rau rừng là phần quan trọng thứ hai của món thắng cố. Thật khó diễn tả hương vị đặc biệt, vừa ngọt lừ, béo ngậy, vừa đậm đà, thơm phức của món đặc sản này. Không gì thú vị bằng ngồi bên chảo thắng cố sôi sùng sục, vừa ăn vừa nhâm nhi chén rượu ngô, cảm thấy ấm áp hơn trong khí lạnh, gió núi tê buốt… Quán thắng cố nổi tiếng ở Sapa là thắng cố Mã Lệ, chuyên thắng cố ngựa; quán thắng cố A Quỳnh: 015 Thạch sơn, Sapa.
8. Gà đen Sapa

Gà ác rất nhỏ tầm 1,2kg/con có “làn da” đen sì, ai mới nhìn lần đầu thì hơi … ghê. Gà ác có thể chế thành nhiều món nhưng khoái khẩu nhất là gà ác nướng mật ong. Gà ác nướng xong còn nóng hổi vừa thổi vừa ăn với lá bạc hà chấm muối tiêu chanh là chuẩn luôn. Bất kì du khách nào đến đây mà chưa ăn món này thì chuyến đi Sapa của họ chắc chắn sẽ không thể gọi là hoàn hảo được.
Ngoài ra, ở Sapa, Lào Cai có những đặc sản như: mận hậu Bắc Hà có vỏ màu xanh, nấm chân chim Bắc Hà, thịt rừng của người Nùng Dín, rượu Bắc Hà, rượu San Lùng, cuốn sủi, bột ngô hấp, rau thơm, bánh ngô “Páu pó cừ”, bánh đao “Páu cò”, bánh dầy “Páu plậu”, đậu xị “Tẩu lư”, măng chua “chua cau”, thịt sấy “Khăng gai”, nhái nấu rau “ua gai ờ ráu áu”, xúc xích lơn hong khói…